2025 Nobel Ekonomi Ödülü “Yaratıcı Yıkım” Araştırmalarıyla Mokyr, Aghion ve Howitt’e Verildi

2025 Nobel Ekonomi Ödülü, inovasyonun ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ve yeni teknolojilerin eskilerini nasıl dönüştürdüğünü açıklayan araştırmalarıyla Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt’e verildi. Ödül, ekonomide temel bir kavram olan “yaratıcı yıkım” (creative destruction) sürecine ışık tutan çalışmaları nedeniyle üç akademisyene layık görüldü.

Ödül sahipleri, ekonomi bilimine farklı ama birbirini tamamlayan yaklaşımlar sunuyor. Northwestern Üniversitesi’nden Hollanda doğumlu Joel Mokyr (79), ekonomik tarih alanındaki çalışmalarıyla uzun dönemli yenilik trendlerini incelerken; Philippe Aghion (69) ve Peter Howitt (79), matematiksel modeller aracılığıyla yaratıcı yıkımın nasıl işlediğini analiz etti.

Aghion ise ödülün kendisi için büyük bir sürpriz olduğunu belirterek, “Ne hissettiğimi tarif edecek kelime bulamıyorum,” dedi ve ödül parasını araştırma laboratuvarına yatırmayı planladığını açıkladı.

Ekonomist Joseph Schumpeter’in 1942 tarihli Capitalism, Socialism and Democracy adlı eserinde öne sürdüğü “yaratıcı yıkım” kavramını modern biçimde açıklayan üçlü, yeniliklerin eski teknolojileri yıkıp yerlerine yenilerini getirmesinin uzun vadeli büyümenin temel motoru olduğunu ortaya koydu.

Nobel Komitesi Başkanı John Hassler, ödül gerekçesinde şunları söyledi:

“Laureatlar, ekonomik büyümenin kendiliğinden sürdürülemeyeceğini gösterdi. Yaratıcı yıkımı destekleyen mekanizmaları korumazsak, durgunluğa geri dönebiliriz.”

11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,2 milyon dolar) tutarındaki ödülün yarısı Mokyr’e, diğer yarısı Aghion ve Howitt’e paylaştırılacak. Ödül sahipleri ayrıca 18 ayar altın madalya ve diploma da alacak.

1968 yılında İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel anısına oluşturulan İsveç Bankası Ekonomi Bilimleri Ödülü, resmi olarak Nobel Ödülleri arasında yer almasa da her yıl diğer ödüllerle birlikte 10 Aralık’ta, Nobel’in ölüm yıldönümünde takdim ediliyor.